Kultura niematerialna

Na terenie Kaszubskiego Parku Krajobrazowego bardzo dobrze zachowała się spuścizna kultury ludowej Kaszubów, ludności która posiada własną historię, kulturę i język. Niejednokrotnie poznanie tej kultury, folkloru, zwyczajów jest głównym celem przyjazdu na obszar KPK, który leży w samym „sercu” Kaszub. Na terenie Parku ludność kaszubska stanowi większość i charakteryzuje się przede wszystkim używaniem języka kaszubskiego i poczuciem silnej odrębności.

Kaszubi silnie przywiązani do tradycji, od najdawniejszych czasów wyrażają swoje przeżycia w muzyce, malarstwie i rzemiośle artystycznym. Sztuka ludowa przejawia się głównie haftem kaszubskim, malarstwem na szkle, rzeźbą i plecionkarstwem.

Haft kaszubski wywodzi się z klasztorów Norbertanek w Żukowie i Benedyktynek w Żarnowcu. Do dziś przetrwał tradycyjny haft szkoły żukowskiej. Do takiego haftu używa się płótna lnianego, najczęściej szarego i siedmiu kolorów nici (trzy odcienie niebieskiego, żółty, czerwony, zielony i czarny). Częstym motywem, nie tylko w hafcie ale również na wyrobach garncarskich jest tulipan i lilia, poza tym: serce, słoneczka, wisienki, żuki i in. Haft jest na Kaszubach bardzo popularną i szeroko uprawianą dziedziną sztuki ludowej, a dzięki wzornikom, które zakupić można w niektórych miejscach (np. w Informacji Turystycznej w Kartuzach) haft kaszubski stał się również znany w całej Polsce.

wzór haft kaszubski

Język kaszubski, zarówno słownictwo jak i specyficzny akcent jest trudny do zrozumienia dla ludności z innych regionów Polski. Język kaszubski należy do starych języków zachodniosłowiańskich i zawiera on pewien procent germanizmów, co wiąże się z historią Pomorza.  Poza tym jest wiele odmian gwarowych. Inaczej mówią Kaszubi na południe od Kościerzyny, którzy bardzo polszczą, inaczej w okolicy Kartuz, gdzie akcent jest ruchomy i kaszubszczyzna znacznie bogatsza, jeszcze inaczej na Półwyspie Helskim, gdzie ma on formę najbardziej archaiczną z zapożyczeniami obcymi między innymi pochodzenia skandynawskiego. W rejonie Jeziora Raduńskiego, Stężycy Kaszubi mówią bardzo szybko, co dodatkowo utrudnia ich zrozumienie. Pomimo trudnej historii i silnej germanizacji w przeszłości, ludność kaszubska dba o podtrzymanie tradycji językowych, przejawia się to m. in. przez wprowadzanie języka kaszubskiego do szkół oraz podwójne nazewnictwo (w języku polskim i kaszubskim) ulic i urzędów oraz jest dumna ze swego pochodzenia. Mimo wszystkich trudności związanych ze zrozumieniem języka kaszubskiego, turyści chętnie kupują wydawnictwa w tym języku, chcąc poznać jego tajniki, gdyż język kaszubski jest dla nich swoistą atrakcją turystyczną. 

kaszubskie nuty

Imprezy kulturalne związane z propagowaniem sztuki ludowej i folkloru Kaszub, przyciągają co roku rzesze turystów, dając im możliwość bliższego poznania kultury omawianego obszaru. Do najbardziej znanych imprez tego typu należy, między innymi: „Truskawkobranie”- festyn ludowy odbywający się corocznie w lipcu na Złotej Górze, kilkudniowy „Jarmark Kaszubski” w Kartuzach oraz odpust na cześć „Królowej Kaszub”, odbywający się w pierwszą niedzielę po piętnastym lipca w Sianowie.

Kultura niematerialna grafika